Leo Vroman
Leo Vroman (1915-2014) was dichter, bioloog en tekenaar, en een van de meest veelzijdige kunstenaars van zijn tijd. Hij noemde zichzelf een ‘wetenschapsmannetje’, maar zijn poëzie, zijn tekeningen en zijn persoonlijke leven met zijn geliefde Tineke en hun dochters Peggy en Geri waren net zo belangrijk voor hem. Hij vluchtte aan het begin van WO II uit Nederland en vestigde zich later in Amerika. Daar werd hij bekend als wetenschapper, hier als dichter, vanaf 1947 uitgegeven door uitgeverij Querido.
“Kom vanavond met verhalen
hoe de oorlog is verdwenen
en herhaal ze honderd malen
alle malen zal ik wenen”
(uit: ‘Vrede’, Slaapwandelen, 1957)
Deze beroemde regels uit het gedicht ‘Vrede’ zijn afkomstig van Leo Vroman (1915-2014), een van de bijzonderste en veelzijdigste Nederlandse dichters.
Het werk van Leo Vroman kwam ook dit jaar op veel plekken terug tijdens de dodenherdenking op 4 mei, waarvan een aantal keren in het indrukwekkende programma 'Na de Dam', dat de NPO uitzond na de Nationale dodenherdenking op de Dam.
Voor wie het gemist heeft is de uitzending in zijn geheel terug te zien op NPO Start, klik hier!
Behalve dichter was Vroman bioloog, tekenaar, joods, eigenzinnig, nieuwsgierig, geestig. Zijn werk heeft een unieke speelse toon en fantasie, hij schrijft even onbekommerd over de dood als over zijn liefde voor het leven in het algemeen en voor zijn vrouw Tineke in het bijzonder. Zijn poëzie is onverschrokken: hij houdt zich aan geen enkele conventie en schuwt gruwelijkheid noch schoonheid.
Hij kreeg talloze literaire prijzen, van de Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs voor zijn bundel Gedichten, vroegere en latere (1949) tot de P.C. Hooft-prijs in 1964 en in 1996 de VSB Poëzieprijs voor Psalmen en andere gedichten. In 1989 ontving hij een eredoctoraat van de Rijksuniversiteit Groningen. Behalve poëzie schreef hij proza (De adem van Mars, Snippers, Het Carnarium), toneel, dagboeken en andere autobiografische teksten (Warm, rood, nat en lief; Bloed), en tekende en illustreerde hij.
Er zijn een aantal bijzondere documentaires gemaakt over Leo Vroman.
'Werelden', gemaakt door VF bestuurslid Jetske Spanjer, werd in 1995 uitgezonden door de IKON, ter ere van de tachtigste verjaardag van Leo. Klik hier of in de foto voor fragmenten uit de documentaire (ca. 10 minuten).
In juni 2009 zond Human de documentaire 'Soms is liefde eeuwig' uit van Ike Bertels. Een prachtig document over het leven van Leo en Tineke in Fort Knox, Texas in de VS. Klik hier of in de foto om de hele documentaire terug te kijken (ca. 35 minuten).
Ook zeer de moeite waard is de mini documentaire over Leo en Tineke Vroman van de VPRO in de serie Op het Nachtkastje (ca. 5 minuten), uit maart 2010.
In al zijn werk schrijft hij grotendeels direct vanuit en over zichzelf. Over zijn persoonlijke geschiedenis en zijn kijk op het leven. Over het grasveldje van zijn jeugd in Gouda, over de ‘hullende’ adem van zijn Tineke en het diepe gemis van haar tijdens de oorlog. Over de bloedplaatjes die hem fascineren, over wiskundige reeksen en ingewanden, over de kamers van zijn dochters, zijn reacties op wat er in de wereld gebeurt: aardbevingen, verkrachtingen, moord en geweld. Over zijn ouder wordende ledematen, zijn ingewanden, zijn aaiende vingers, zijn nieuwsgierigheid naar de dood. Hij schreef door tot enkele dagen voor zijn dood in februari 2014, het gedicht ‘Einde’:
“Ik houd integendeel
van deze wereld zoveel
om die ijle grenzen waarover
ik zeer voorzichtig stap;
daarom ben ik een allesgelover,
ik ben graag voor een paar seconden
joods om naar een grap
te luisteren, en werkelijk
nogal katholiek in kerken
hoewel soms niet de juiste
(ik kan kleine verschillen niet merken).”
(uit: ‘Over de dichtkunst’, Twee gedichten, 1961)
**************************** Volg ons ook op Facebook voor actuele berichten ****************************